Καθ’ όλη τη διάρκεια του πολέμου στην Ουκρανία, ακούμε συχνά από πολιτικούς και μέσα ενημέρωσης στη Δύση την άποψη ότι η Ρωσία είναι απομονωμένη από τη διεθνή κοινότητα. Εξετάζοντας ωστόσο την επίσημη αντίδραση κρατών εκτός Ευρώπης και Βόρειας Αμερικής, δεν επαληθεύεται το επιχείρημα της υποτιθέμενης καθολικής απομόνωσης της Μόσχας, καθότι αρκετά μεγάλα έθνη επιλέγουν να κρατήσουν ουδέτερη και ισορροπημένη στάση ως προς την Ρώσο-Ουκρανική σύγκρουση.
Γενικότερα η Δυτικό-κεντρική θεώρηση του κόσμου ξεχνά ότι ο κόσμος δεν είναι μόνο Ευρώπη και Αμερική, ενώ υποτιμά το γεγονός ότι, πρώτον η Ρωσία διατηρεί μια παγκόσμια ατζέντα ισχυρών ιστορικών δεσμών αλλά και επίκαιρων συναλλαγών με χώρες του αναπτυσσόμενου κόσμου και δεύτερον ότι οι ΗΠΑ αρχίζουν να χάνουν το αποκλειστικό προνόμιο να προκαλούν έλξη ή φόβο σε ανερχόμενες δυνάμεις ανά τον κόσμο.
Κίνα
Η Κίνα ήταν ένα από τα 34 κράτη που απείχαν από την πρόταση ψηφίσματος του ΟΗΕ που καταδίκαζε τη ρωσική εισβολή. Το Πεκίνο θεωρεί την στρατηγική επέκτασης του ΝΑΤΟ ως υπεύθυνη για την ανάφλεξη στην Ουκρανία. Χαρακτηριστική είναι εξήγηση της εκπροσώπου του κινεζικού Υπουργείου Εξωτερικών για τους λόγους που η Ουάσινγκτον δεν απέτρεψε τον πόλεμο: «Στην πραγματικότητα ήθελαν η Ρωσία να εισβάλει στην Ουκρανία. Γιατί καταρχήν, αυτό δίνει στην κυβέρνηση Μπάιντεν μια σαφή δικαιολογία να επιβάλει δρακόντειες κυρώσεις, οι οποίες αποτελούν μια σύγχρονη πολιορκία εις βάρος της Ρωσίας και του Ρωσικού λαού. Δεύτερον, το βιομηχανικό στρατιωτικό σύμπλεγμα είναι αυτό που επωφελείται από αυτή την κατάσταση… Κλειδώνει σε αυτό τον νέο Ψυχρό Πόλεμο και αρχίζει να κερδίζει κι άλλους τόνους χρημάτων…»
Η Κίνα που επιχειρεί ενεργά να μεσολαβήσει για την κατάπαυση του πυρός, επισήμως προσπαθεί να ισορροπήσει ανάμεσα στον σεβασμό της εθνικής κυριαρχίας της Ουκρανίας και τις νόμιμες ανησυχίες της Ρωσίας για την ασφάλεια της. Είναι σαφές ότι η αντίδραση απέναντι στο ΝΑΤΟ είναι βασικό στοιχείο που ενώνει την Κίνα και τη Ρωσία.
Ινδία
Η Ινδία είναι ο μοναδικός μεγάλος σύμμαχος των ΗΠΑ που, ούτε καταδίκασε τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία με ξεκάθαρη γλώσσα, ούτε συμφώνησε με τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας, προβληματίζοντας έντονα τους δυτικούς συμμάχους της. Όπως και η Κίνα, απείχε από τις πρόσφατες ψηφοφορίες του ΟΗΕ, υποστηρίζοντας ότι οι κυρώσεις δεν λύνουν το πρόβλημα, και ότι οι δύο αντιμαχόμενες πλευρές πρέπει να επιστρέψουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
Είναι δύσκολο για το Δελχί να παραβλέψει τη δοκιμασμένη επί δεκαετίες συνεργασία με τη Μόσχα σε άμυνα, διπλωματία και πολλά άλλα επίπεδα. Επιπλέον, η Ρωσία παραμένει ο μεγαλύτερος προμηθευτής όπλων για την Ινδία.
Ιράν
Το Ιράν αφενός δηλώνει αντίθετο στον πόλεμο στην Ουκρανία, αφετέρου όμως δεν καταγγέλλει τη στρατιωτική επιχείρηση της Ρωσίας, κατηγορώντας τη Δύση για την παρουσία του ΝΑΤΟ στην περιοχή. Η κρίση «έχει τις ρίζες του στις προκλήσεις του ΝΑΤΟ», δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών του Ιράν, Χοσεΐν Αμιραμπντολαχιάν μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.
Η εν εξελίξει κίνηση της Δύσης ωστόσο, για την προοπτική επαναφοράς της συμφωνίας για τα πυρηνικά του Ιράν σε αυτή τη φάση, δεν άρεσε ιδιαίτερα στη Μόσχα, δημιουργώντας ορισμένα σύννεφα στις σχέσεις της με την Τεχεράνη.
Σαουδική Αραβία
Η Σαουδική Αραβία, σε μία μάλλον ουδέτερη στάση, υποστηρίζει τις διεθνείς προσπάθειες αποκλιμάκωσης της σύγκρουσης στην Ουκρανία μέσω διαλόγου και διπλωματίας, για την εξεύρεση μιας πολιτικής λύσης. Το διάδοχος του στέμματος Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν που επικοινώνησε τηλεφωνικά και με τον Πούτιν και με τον Ζελένσκι δήλωσε την πρόθεση του να μεσολαβήσει μεταξύ των αντιμαχόμενων πλευρών.
Πακιστάν
Το Πακιστάν των 228εκ. κατοίκων και μέχρι πρότινος πιστός σύμμαχος των ΗΠΑ τηρεί ουδέτερη στάση ως προς τον πόλεμο στην Ουκρανία, αποφεύγοντας να καταδικάσει τη ρωσική επίθεση. Τη μέρα μάλιστα που ξεκίνησε ο πόλεμος, ο πρωθυπουργός του Πακιστάν, Imran Khan βρισκόταν σε επίσημο διπλωματικό ταξίδι στη Μόσχα. Έπειτα από ανοιχτή επιστολή είκοσι δύο αντιπροσώπων Δυτικών κρατών που καλούσαν την πακιστανική κυβέρνηση να καταδικάσει τη Ρωσία, o ηγέτης της χώρας τους απάντησε σε αιχμηρό τόνο: «Τι πιστεύετε για εμάς; Είμαστε σκλάβοι σας… που ότι πείτε θα το κάνουμε;»
Ο Imran Khan έχει ξεκαθαρίσει ότι η χώρα του επιδιώκει ισορροπημένες σχέσεις με τις μεγάλες παγκόσμιες δυνάμεις και δεν σκοπεύει θα γίνει μέρος σε κανένα από τα διεθνή μπλοκ. Θεωρεί καταστροφική για τη χώρα του την επιλογή των προκατόχων του να συμπορευτούν με τους Αμερικανούς στον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας στο Αφγανιστάν. Οι αναλυτές εκτιμούν ότι ο πάγος στις σχέσεις του Πακιστάν με τις ΗΠΑ έχει στρέψει το Ισλαμαμπάντ πιο κοντά στη Μόσχα και το Πεκίνο.
Νότια Αφρική
Η Νότια Αφρική δεν συντάχθηκε με την πλειονότητα των κρατών-μελών του ΟΗΕ αναφορικά με το κείμενο καταδίκης της Ρωσίας, δηλώνοντας αποχή. Η εξήγηση μέσω του πρεσβευτή της στον ΟΗΕ, Mathu Joyini, ήταν ότι το εν λόγω κείμενο «δεν δημιουργεί ένα ευνοϊκό περιβάλλον για διπλωματία, διάλογο και διαμεσολάβηση».
Την πρώτη ημέρα της εισβολής, το υπουργείο Εξωτερικών της Νότιας Αφρικής προέτρεψε τη Ρωσία να αποσύρει τα στρατεύματα της και να σεβαστεί την εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας. Την επόμενη μέρα, ο Πρόεδρος της χώρας Cyril Ramaphosa δήλωσε ότι ο Τζο Μπάιντεν έπρεπε να δεχτεί μια άνευ όρων συνάντηση με τον Βλαντιμίρ Πούτιν για να αποφευχθεί ο πόλεμος και κάλεσε σε διάλογο.
Η στάση της αφρικανικής χώρας στον πόλεμο της Ουκρανίας ερμηνεύεται ως μια προσπάθεια να εξισορροπήσει τους ιστορικούς δεσμούς με τη Ρωσία με τις οικονομικές σχέσεις της με τις ΗΠΑ και την Ευρώπη. Εξάλλου η Νότια Αφρική είναι μέλος της ομάδας των πέντε αναδυόμενων οικονομιών γνωστή ως BRICS.
Αίγυπτος
Η Αίγυπτος απέφυγε να καταδικάσει τη ρωσική στρατιωτική επίθεση στην Ουκρανία ή να αναφέρει τη Ρωσία ονομαστικά. Η κυβέρνηση της Αιγύπτου ήταν πολύ προσεκτική στα σχόλιά της αναφορικά με τη ρωσική εισβολή, αρνούμενη να επικρίνει δημόσια τη Μόσχα, έτσι ώστε να αποφύγει οποιαδήποτε αρνητική επίδραση στην αναβαθμισμένη οικονομική και στρατιωτική συνεργασία της με τη Ρωσία.
Το Κάιρο σύμφωνα με Αιγύπτιους αναλυτές δεν έχει να κερδίσει τίποτα εάν συμπαραταχθεί με κάποια από τις δύο πλευρές της σύγκρουσης, καθώς η χώρα τους διατηρεί καλές σχέσεις και με τη Δύση και με τη Ρωσία.
Βραζιλία
Παρόλο που η Βραζιλία ψήφισε το κείμενο καταδίκης της Ρωσίας στον ΟΗΕ, η ψήφος ήταν μάλλον εικονική αν κρίνουμε από τη στάση του προέδρου της χώρας. Ο Jair Bolsonaro αρνήθηκε να καταδικάσει την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, ξεκαθαρίζοντας ότι η Βραζιλία θα παραμείνει ουδέτερη και ούτε θα στηρίξει τις κυρώσεις εναντίον της Μόσχας.
Παραθέτουμε ορισμένα αποσπάσματα των δηλώσεων του:
“Δεν θα διαλέξουμε πλευρά, θα συνεχίσουμε να είμαστε ουδέτεροι και θα βοηθήσουμε με ό,τι είναι δυνατό… Ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού της Ουκρανίας μιλάει ρωσικά… Ένας αρχηγός κράτους όπως η Ρωσία δεν θέλει να προκαλέσει σφαγή πουθενά… Οι Ουκρανοί βασίζουν τις ελπίδες τους σε έναν κωμικό (Ζελένσκι)…Ελπίζουμε οι χώρες του ΝΑΤΟ να μην μεγαλώσουν ένα πρόβλημα που θα μπορούσε να λυθεί”.
Αργεντινή
H Αργεντινή αφενός καταδίκασε τη Ρωσία για την εισβολή της στην Ουκρανία και αφετέρου αντιτάχθηκε στην επιβολή μονομερών κυρώσεων εις βάρος της Μόσχας .
Ο υπουργός Εξωτερικών της Αργεντινής Σαντιάγο Καφιέρο δήλωσε από τον ΟΗΕ ότι, «Δεν είναι θεμιτό να καταφεύγει κανείς στη χρήση βίας και να παραβιάζει την εδαφική ακεραιότητα άλλου κράτους ως τρόπο επίλυσης μιας σύγκρουσης. Οι προληπτικοί πόλεμοι είναι κατακριτέοι γιατί δεν είναι νόμιμοι”. Ταυτόχρονα όμως απέφυγε διακριτικά να καταδικάσει το αιτιολογικό του Πούτιν για την επίθεση στην Ουκρανία: “Η διεθνής κοινότητα δεν έχει δικαίωμα να καταδικάσει την ανησυχία οποιουδήποτε κράτους για την ασφάλειά του… κάθε ανησυχία είναι θεμιτή”.
Μεξικό
Το Μεξικό καταδίκασε την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και κάλεσε για άμεση κατάπαυση του πυρός, δίχως ωστόσο να δείχνει διάθεση να λάβει οποιαδήποτε έμπρακτα μέτρα εις βάρος της Μόσχας.
Ο πρόεδρος του Μεξικό Αντρές Μανουέλ Λόπες Ομπραδόρ απέρριψε ρητά το αίτημα των Ουκρανών για στρατιωτική αρωγή. «Δεν στέλνουμε όπλα πουθενά. Είμαστε ειρηνιστές.» δήλωσε. Ανάλογη ήταν η απάντηση του στην προοπτική επιβολής κυρώσεων στη Ρωσία: «Δε θα επιβάλλουμε οικονομικά αντίποινα γιατί θέλουμε να έχουμε καλές σχέσεις με όλες τις κυβερνήσεις στον κόσμο” ξεκαθάρισε. Ακόμη, ο Μεξικανός πρόεδρος επέκρινε την λογοκρισία εις βάρος ρωσικών μέσων ενημέρωσης από Δυτικές χώρες και εταιρείες μέσων κοινωνικής δικτύωσης.
Λοιποί εχθροί και φίλοι
Αυστραλία, Νότια Κορέα και Ιαπωνία, στενοί σύμμαχοι των ΗΠΑ και μέλη του ΝΑΤΟ – οι δύο τελευταίες φιλοξενούν αντίστοιχα περίπου 27.000 και 55.000 Αμερικανούς στρατιώτες – όπως ήταν αναμενόμενο καταδίκασαν σε υψηλούς τόνους την απόφαση του Πούτιν να επιτεθεί στην Ουκρανία, επιβάλλοντας συγχρόνως τις οικονομικές κυρώσεις που αποφάσισε η Δύση εις βάρος της Ρωσίας.
Αντίστροφα, Βενεζουέλα, Νικαράγουα, Κούβα και Βόρεια Κορέα, χώρες που έχουν δοκιμάσει στο έδαφός τους την αμερικανική επιθετικότητα, καταψήφισαν την πρόταση καταδίκης της Ρωσίας στον ΟΗΕ, επιρρίπτοντας στη Νατοϊκή επεκτασιμότητα την ευθύνη για την κρίση στην Ουκρανία.
Συμπερασματικά, αν μάλιστα λάβουμε υπόψη και τη χλιαρή έως και υποστηρικτική αντίδραση προς τη Ρωσία κι άλλων πολυπληθών εθνών με αναδυόμενες οικονομίες από την Νοτιοανατολική Ασία και την Αφρική (Ινδονησία, Φιλιππίνες, Βιετνάμ, Νιγηρία, Αλγερία κ.α.) διαπιστώνουμε ότι ο υπόλοιπος κόσμος εκτός Δύσης αρχίζει να προτάσσει δυναμικά τα δικά του ξεχωριστά συμφέροντα, στρεφόμενος προς εναλλακτικές διεθνείς συνεργασίες πέραν των ΗΠΑ και της Ευρώπης.
