Ο άλλοτε πολυσύχναστος κεντρικός σταθμός τραίνων στο Βερολίνο, άδειος κατά τη διάρκεια των περιοριστικών μέτρων για την αντιμετώπιση της πανδημίας που προκάλεσε ο ιός SARS-COV2. Πηγή: Rebecca Holm, Pixabay.com
Το άρθρο αυτό αποτελεί τη συνέχεια του άρθρου «ο Συλλογικός Μεγάλος Ασθενής» και αναδεικνύει τεσσάρα ερωτήματα-ζητήματα που προέκυψαν από την πανδημία του ιού SARS – COV 2 στις αναπτυγμένες οικονομικά χώρες της δυτικής Ευρώπης. Οι «όψεις της πραγματικότητας», η οποία ακολούθησε την εμφάνιση της πανδημίας, που εξετάζονται, έχουν ισχύ μέχρι και σήμερα. Όπως και στο πρώτο κείμενο, για τη συγγραφή ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην εικόνα και τα στοιχεία που έρχονται από τις πέντε πιο ανεπτυγμένες ευρωπαϊκές οικονομίες. Τη Γερμανία, τη Γαλλία, τη Μ. Βρετανία, την Ιταλία και την Ισπανία. Και σε αυτή την περίπτωση, ο σκοπός του άρθρου δεν είναι να πραγματοποιήσει μια συνολική ιατρική ή επιδημιολογική προσέγγιση και σύγκριση μεθόδων αντιμετώπισης της πανδημίας της νόσου COVID-19. Ιδιαίτερα, όταν τα δεδομένα και η γνώση της παγκόσμιας κοινότητας για τον ιό είναι ακόμα περιορισμένα, και παρά τις όποιες ενδείξεις και γνώμη του καθένα, τον πρώτο λόγο έχουν κυρίως οι σχετικοί επιστήμονες. Ο σκοπός του κειμένου αξιοποιώντας αρκετές διαθέσιμες πηγές, δημοσιεύεις και μελέτες είναι να ενώσει «τα κομμάτια του πάζλ» της πραγματικότητας, που μέσα σε έναν «ωκεανό» υπερπληροφόρησης και παραπληροφόρησης πολλές φορές χάνεται.
Ένας από τους «μύθους» της πανδημίας είναι πως «η αρρώστια χτυπάει όλους το ίδιο». Προφανώς, «ο ιός δεν διαχωρίζει τα θύματα του» με κοινωνικά ή άλλα κριτήρια. Ωστόσο με βάση τις μέχρι τώρα ενδείξεις, αρκετά πιο εκτεθειμένες και ευάλωτες στη διασπορά του ιού, φαίνεται πως βρέθηκαν αρκετές εργατικές περιοχές της Ευρώπης, εξαιτίας και των συνθηκών διαβίωσης σε αυτές. Τον παραπάνω ισχυρισμό ενισχύει επιστημονική δημοσίευση η οποία αναδεικνύει την υψηλή θνησιμότητα του SARS-CoV-2 σε βιομηχανικές περιοχές, συσχετίζοντας την με τη συγκέντρωση υψηλών επιπέδων Διοξειδίου του Αζώτου (NO2) που παρουσιάζεται σε αυτές[1]. Στη διασπορά του ιού στις βιομηχανικές-εργατικές περιοχές σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες συνέβαλε και η καθυστερημένη λήψη περιοριστικών μέτρων υπό τον φόβο των οικονομικών επιπτώσεων. Σε αρκετές περιπτώσεις, η παραγωγική δραστηριότητα μεγάλων βιομηχανιών συνεχίστηκε κανονικά ακόμα και κατά τη διάρκεια των μέτρων περιορισμού. Στην «κόκκινη ζώνη» της βόρειας Ιταλίας, η πλειοψηφία των εργοστασίων της Λομβαρδίας λειτουργούσε κανονικά κατά τη διάρκεια της καραντίνας, μέχρι το κλείσιμο όλων των μη αναγκαίων παραγωγικών μονάδων «πρώτης ανάγκης» από τον Πρωθυπουργό Τ. Κόντε, στις 22 Φεβρουαρίου[2]. Η εικόνα δεκάδων εργαζομένων να στοιβάζονται τα πρωινά στα βαγόνια του Μετρό του Μιλάνου είναι χαρακτηριστική της κατάστασης που διαμορφώθηκε[3]. Χειρότερη παρουσιάζονταν η εικόνα στη Μ. Βρετανία και το Μετρό του Λονδίνου. Εκατοντάδες εργαζόμενοι συνέρρεαν για να επιβιβαστούν σε ένα από τα μειωμένα δρομολόγια, χωρίς να έχουν προβλεφθεί μέσα και μέτρα αφαλούς μεταφοράς τους από τους εργοδότες ή το κράτος[4]. Μια κατάσταση που διατηρήθηκε ακόμα και μετά την ανακοίνωση της γενικής καραντίνας στις 23 Μαρτίου, έπειτα από την κυβίστηση της βρετανικής κυβέρνησης από την αρχική θέση της για τον τρόπο επίτευξης της «Ανοσίας της Αγέλης». Αντίστοιχα, δεκάδες είναι οι καταγγελίες από περιοχές της Ισπανίας για μη επιμελή τήρηση των μέτρων προστασίας σε χώρους εργασίας, αλλά και οι αναφορές από τη Γαλλία για καθυστερημένη εφαρμογή μέτρων προστασίας και ελλείψεις σε προστατευτικά μέσα σε εργασιακούς χώρους.
Όσο αφορά άλλες περιοχές της δυτικής Ευρώπης ιδιαίτερα ανησυχητική παρουσιάστηκε η κατάσταση στις «Κάτω Χώρες». Η Ολλανδία χρειάστηκε 1 μήνα μετά τα πρώτα κρούσματα για να λάβει αυστηρά περιοριστικά μέτρα, ενώ στο Βέλγιο το οποίο μετά τον Άγιο Μαρίνο μετρά τους περισσότερους θανάτους ανά εκατομμύριο κατοίκους στην Ευρώπη[5], έντονη κριτική έχει ασκηθεί στην κυβέρνηση για καθυστερημένη λήψη μέτρων. Πρέπει ωστόσο να σημειωθεί, πως σύμφωνα με την κυβέρνηση της χώρας, στην υψηλή θνησιμότητα που καταγράφεται, συμβάλλει το γεγονός πως στη λίστα των θυμάτων εντάσσονται σταθερά οι νεκροί του ιού εκτός των νοσοκομείων (π.χ οίκοι ευγηρίας), αλλά και ορισμένες υποπτευόμενες περιπτώσεις στις οποίες δεν έχει πραγματοποιηθεί “test”[6]. Τέλος, ιδιαίτερη είναι η περίπτωση της Σουηδίας. Η κυβέρνηση της χώρας έλαβε συνειδητά ελάχιστα περιοριστικά μέτρα για την αντιμετώπιση της πανδημίας υπό τον φόβο των οικονομικών επιπτώσεων. Η κατάσταση στη χώρα ακόμα και σήμερα παρουσιάζεται εξαιρετικά ανησυχητική. Τα καταγεγραμμένα κρούσματα έχουν ξεπεράσει τις 27.000 και οι νεκροί τις 3.000[7] σε μια χώρα πληθυσμού λίγο περισσότερο από 10 εκατομμύρια, η οποία είναι όμως εξαιρετικά αραιοκατοικημένη. Οι αριθμοί των κρουσμάτων και των θυμάτων αυξάνονται, ενώ «στο φως» έχουν έρθει καταγγελίες για «επιλογή ασθενών» και περιπτώσεις άρνησης μεταφοράς νοσούντων στα νοσοκομεία της χώρας. Η επιλογή της σουηδικής κυβέρνησης προκάλεσε αντιδράσεις στον επιστημονικό κόσμο της χώρας με τη δημοσίευση υπογεγραμμένου κειμένου από 22 σχετικούς επιστήμονες για την ανάγκη άμεσης λήψης αυστηρότερων περιοριστικών μέτρων. Ταυτόχρονα, τα μέχρι τώρα στοιχεία δείχνουν πως από την επιδημία στη χώρα πλήττονται κυρίως τα ασθενέστερα κοινωνικά στρώματα, οι μετανάστες και οι ηλικιωμένοι[8].
Η μία όψη των αριθμών της πανδημίας στις αναπτυγμένες χώρες της Δύσης είναι η καταγραφή των κρουσμάτων της νόσου. Ερωτηματικά προκύπτουν ως προς τον πραγματικό αριθμό τους και επομένως ως προς τη θνησιμότητα της νόσου. Αρκετές χώρες έχουν πραγματοποιήσει μέχρι σήμερα περιορισμένο αριθμό “test”, (συνήθως στις πιο σοβαρές περιπτώσεις), χρησιμοποιώντας μαθηματικά μοντέλα ώστε να υπολογίσουν την πραγματική διασπορά του ιού στη “κοινότητα”. Γεγονός που έρχεται σε αντίθεση με τις αρχικές υποδείξεις του Π.Ο.Υ, για την ανάγκη μαζικού ελέγχου δειγμάτων από τον πληθυσμό ώστε να επιτευχθεί ο έλεγχος και ο περιορισμός της πανδημίας[9]. Πρόσφατη μελέτη του Υπουργείου Υγείας της Ισπανίας και του ερευνητικού κέντρου Δημοσίας Υγείας “Instituto de Salud Carlos III”, με την πραγματοποίηση δειγματοληπτικού ελέγχου αντισωμάτων ως προς τον ιό σε περίπου 70.000 Ισπανούς, δείχνει πως μόλις το 5% του πληθυσμού της χώρας μολύνθηκε από τον ιό, με το 1/3 περίπου των ασθενών να είναι ασυμπωματικοί, προσδιορίζοντας την πραγματική θνησιμότητα του ιού σε ποσοστό περίπου 1,1%. Την ίδια ώρα τα επίσημα καταγεγραμμένα κρούσματα στη χώρα είναι πάνω από 270.000 ενώ οι νεκροί ξεπερνούν τις 27.000[10].
Αντίστοιχα, ερωτηματικά προκύπτουν και για τον πραγματικό αριθμό των θανόντων από τη νόσο. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις νοσούντων, συνήθως νέων, οι οποίοι στάλθηκαν σπίτι τους με ήπια συμπτώματα ακόμα και χωρίς εξέταση. Ορισμένοι από αυτούς τους ασθενείς, κατέληξαν στην οικεία τους χωρίς ιατρική φροντίδα, την ώρα που τα νοσοκομεία ασφυκτιούσαν, εξαιτίας ραγδαίας επιδείνωσης της υγείας του ασθενούς που προκαλείται από τη φύση του ιού. Η πιθανότητα αυτής της εξέλιξης της νόσου, για ορισμένες αρχικά “ήπιες” περιπτώσεις, δεν ήταν άγνωστη στις Υγειονομικές Υπηρεσίες του κάθε κράτους. Ίσα-ίσα στην “Αναλυτική Αναφορά” του ειδικού κλιμακίου του Π.Ο.Υ το οποίο μετέβη και μελέτησε τον ιό στην Κίνα, στις 28 Φεβρουαρίου, καταγράφονταν ένα ποσοστό περιπτώσεων ασθενών, ακόμη και υπό καθεστώς νοσηλείας, οι οποίοι ενώ αρχικά παρουσίασαν ήπια συμπτώματα, κατέληξαν μετά από ξαφνική επιδείνωση της κατάσταση της υγείας τους[11]. Τέτοιες περιπτώσεις κατ οίκον θανάτων καταγράφονται με βάση δημοσιεύματα και αναφορές στις περισσότερες χώρες της Δυτικής Ευρώπης. Παραμένει ερώτημα, κατά πόσο τα θύματα αυτά συμπεριλαμβάνονται στα επίσημα στοιχεία καθώς στις περισσότερες περιπτώσεις δεν προσμετρούνται οι θανόντες εκτός νοσοκομείων στους αριθμούς που ανακοινώνονται, ειδικά αν δεν τους είχε πραγματοποιηθεί εξέταση για τον ιό. Οι δημοσιεύσεις στοιχείων και δηλώσεις δημάρχων πόλεων της Ιταλίας, για δεκάδες κατ’ οίκον θανάτους και μεγάλη αύξηση της θνησιμότητας στις πόλεις τους, η οποία δεν καταγράφεται στα επίσημα δεδομένα για τον ιό, εντείνουν τον προβληματισμό[12]. Στο ίδιο μήκος κύματος κινείται η εκτίμηση της Βρετανικής Στατιστικής Υπηρεσίας η οποία εκτιμά τον αριθμό των θανάτων σχετιζόμενων με τον ιό αυξημένο κατά 15-50% συγκριτικά με τα επίσημα στοιχεία θανόντων στα νοσοκομεία που ανακοινώνει το NHS[13]. Την ίδια ώρα στην Ισπανία, μέσα σε έντονη πολιτική αντιπαράθεση, ξεκίνησε τον περασμένο μήνα διαδικασία επανακαταμέτρησης των θυμάτων, των οποίων ο αριθμός φαίνεται πως είναι αρκετά υψηλότερος από αυτόν που έχει ανακοινωθεί[14]. Αντίστοιχα, τα στοιχεία της γενικής θνησιμότητας μετά τον Μάρτιο σε αρκετές χώρες της Δυτικής Ευρώπης, σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ, παρουσιάζονται αρκετά υψηλότερα του αναμενομένου, ιδιαίτερα στις ηλικίες άνω των 65 ετών[15]. Την παραπάνω εικόνα, έρχονται να επιβεβαιώσουν και εκτιμήσεις από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Οι πραγματικοί αριθμοί των θυμάτων στο επίκεντρο της πανδημίας στις Η.Π.Α, τη Νέα Υόρκη, εκτιμούνται από αρκετούς, ως μεγαλύτεροι από τις μέχρι τώρα επίσημες καταγραφές[16].
Χειρότερη φαίνεται πως είναι η κατάσταση στους οίκους ευγηρίας. Έντονη είναι η ανησυχία πως τα πραγματικά θύματα σε αυτούς τους χώρους είναι περισσότερα από τα επίσημα καταγεγραμμένα. Οι εικόνες φρίκης που αντίκρισαν στρατιώτες σε γεροκομεία στην Ισπανία τον Μάρτιο όπου άνθρωποι αφέθηκαν να πεθάνουν αβοήθητοι στα κρεβάτια τους[17] και οι μαζικοί θάνατοι σε οίκους ευγηρίας στη Γαλλία, δυστυχώς φαίνεται πως δεν αποτελούν τις εξαιρέσεις. Το γεγονός πως οι κρατικές αρχές στη Γαλλία περιέλαβαν τελικά μετά από σημαντικό χρονικό διάστημα τους θανόντες σε οίκους ευγηρίας στα επίσημα στοιχεία[18], δείχνει πως σε αρκετές περιπτώσεις η κατάσταση ξέφυγε πραγματικά πέρα από κάθε έλεγχο.
Η άλλη όψη των αριθμών της πανδημίας είναι «τα νούμερα» της επερχόμενης οικονομικής ύφεσης. Αναλυτές προειδοποιούσαν για ενδεχόμενο κρίσης στην καπιταλιστική οικονομία ακόμα και πριν από την εμφάνιση της πανδημίας, η οποία εξαιτίας των περιοριστικών μέτρων επιδείνωσε ραγδαία την κατάσταση. Τα στοιχεία και η πρόβλεψη που δημοσίευσε το ΔΝΤ προβλέπουν 3% μείωση του πραγματικού ΑΕΠ σε παγκόσμιο επίπεδο για το 2020. Για τις ανεπτυγμένες οικονομίες της δυτικής Ευρώπης προβλέπεται πάνω από 7% μείωση του πραγματικού ΑΕΠ, στα πλαίσια συνολικής μείωσης 6,6% για την ευρωπαϊκή ήπειρο, με ταυτόχρονη αύξηση της ανεργίας σε σημαντικό βαθμό[19]. Στην πρόβλεψη αυτή, έρχονται να προστεθούν οι χιλιάδες άνεργοι και κακοπληρωμένοι εργαζόμενοι, διαφόρων «ελαστικών» μορφών απασχόλησης, που υπάρχουν σήμερα. Σε αυτά τα πλαίσια, το πραγματικό ερώτημα που αναδεικνύεται στην ευρωπαϊκή ήπειρο, δεν θα έπρεπε να είναι μονάχα η κατανομή των βαρών της επερχόμενης κρίσης μεταξύ των χωρών του βορρά και του νότου, αλλά το αν για ακόμα μια φορά την κρίση θα τη «σηκώσουν στην πλάτη τους» οι «μη έχοντες» των ευρωπαϊκών και όχι μόνο κρατών.
Η εικόνα που μεταφέρθηκε ελάχιστα ή καθόλου από τα κυρίαρχα Μ.Μ.Ε του «Δυτικού Κόσμου» είναι το τι πραγματικά συμβαίνει στον υπόλοιπο πλανήτη. Ο Ο.Η.Ε στο Παγκόσμιο Σχέδιο Ανθρωπιστικής Αντίδρασης απέναντι στην πανδημία μέχρι το τέλος του 2020, στρέφει την προσοχή σε άλλες γωνιές του πλανήτη, επισημαίνοντας μια σειρά περιοχές υψηλού κινδύνου κυρίως στην Ασία, την Αφρική, και τη Νότια Αμερική. Στο αναλυτικό κείμενο που εκδόθηκε στα τέλη Μαρτίου δίνονται κατευθύνσεις και περιγράφεται η κρισιμότητα της κατάστασης και η ανάγκη δαπάνης σημαντικών οικονομικών πόρων και λήψεις μιας σειράς μέτρων: 1) Σε 24 χώρες που είτε βρίσκονται σε εμπόλεμη κατάσταση με γενικευμένες και τοπικές συγκρούσεις, είτε τα συστήματα υγείας τους παρουσιάζουν εξαιρετικά μειωμένες δυνατότητες για να ανταποκριθούν στην πανδημία στη βάση της πολιτικοοικονομικής κατάστασης που έχει διαμορφωθεί σε αυτές. 2) Για την προστασία πάνω από 14 εκατομμυρίων προσφύγων από 7 διαφορετικές χώρες που διαμένουν σε προσφυγικούς καταυλισμούς σε γειτονικά κράτη. 3) Για 2 χώρες οι οποίες υφίστανται σημαντικές εμπορικές και οικονομικές κυρώσεις, γεγονός που μπορεί να περιορίσει τις δυνατότητες αντίδρασης τους (βλ. Πίνακα)[20]:
Με τα κρούσματα και θανάτους να καταγράφονται ήδη στις περισσότερες από αυτές τις χώρες είναι ζήτημα αν ο υπόλοιπος Δυτικός Κόσμος συμμερίζεται τις ανησυχίες που εξέφρασε δημόσια ο Υποδιευθυντής του Π.Ο.Υ Μπρους Έΐλουάρντ[21]. Οι δυνατότητες στα παραπάνω κράτη δεν είναι μονάχα περιορισμένες ως προς την αντιμετώπιση της πανδημίας με ιατρικά μέσα, αλλά και όσο αφορά την απλή καταγραφή των κρουσμάτων του ιού. Δυστυχώς το φυσικό ερώτημα σε περίπτωση περαιτέρω διασποράς του ιού στις περιοχές αυτές, δεν είναι κυρίως αν θα μπορέσουν τα συστήματα Υγείας των περισσοτέρων κρατών που αναφέρονται να ανταποκριθούν απέναντι στην πανδημία, αλλά πόσο μεγάλη θα είναι η απόκλιση μεταξύ των επιβεβαιωμένων και των πραγματικών αριθμών κρουσμάτων και θανάτων.
Την ώρα που τα «πολιτισμένα» και ισχυρά κράτη του καπιταλιστικού κόσμου επιδόθηκαν σε έναν «βρώμικο» αγώνα αναμεταξύ τους για τη διασφάλιση ιατρικού υλικού και προστατευτικών μέσων, ο ιός εξαπλώθηκε ανησυχητικά σε χώρες της Αφρικής, της Κεντρικής και Νοτίου Αμερικής. Εκουαδόρ, Βραζιλία και Περού[22] αποτελούν επίκεντρα της πανδημίας στη νότια Αμερική, όπου αποτροπιασμό προκάλεσαν οι εικόνες παρατημένων πτωμάτων στους δρόμους της πόλης Γκουαγιακίλ του Εκουαδόρ στις αρχές του Απρίλη[23]. Το πιο ανησυχητικό είναι να αναλογιστεί κανείς πως αυτές οι χώρες δεν συμπεριλαμβάνονταν καν στη λίστα υψηλού κινδύνου του Π.Ο.Υ. Την ίδια στιγμή ο αριθμός των επίσημα καταγεγραμμένων θανάτων στο πληττόμενο από τις κυρώσεις των Η.Π.Α, Ιράν ξεπερνά τις 6.500[24]. Καθώς ο ιός εξαπλώνεται σε μια σειρά χώρες σε όλο τον πλανήτη, φαίνεται στην πράξη, πως οι περισσότερες έχουν αφεθεί σε μεγάλο βαθμό στην τύχη τους. Στα προαναφερθέντα πλαίσια, το κάλεσμα του Μάρκ Λόουκοκ, Γραμματέα Ανθρωπιστικών Υποθέσεων και συντονιστή Έκτακτης Ανάγκης του Ο.Η.Ε, μοιάζει δυστυχώς με ένα δυστοπικό αστείο:
«Πρέπει να ενωθούμε για να πολεμήσουμε τον ιό, και όπως κάνουμε, να διασφαλίσουμε πως οι επιχειρήσεις διάσωσης ζωών σε όλο τον κόσμο θα συνεχιστούν. Είναι μια στιγμή που χρειάζεται αλληλεγγύη και παγκόσμια δράση»[25].
Ένα βασικό χαρακτηριστικό το οποίο αναδείχθηκε μέσα στη πανδημία είναι οι ιστορίες αυτοθυσίας «καθημερινών ανθρώπων» που χάθηκαν στην προσπάθεια να βοηθήσουν συνανθρώπους τους. Γιατρών, νοσηλευτών, εργαζόμενων στον τομέα της Υγείας και όχι μόνο, οι οποίοι «βγήκαν μπροστά» στον καθημερινό αγώνα για τη ζωή ανθρώπων, που πιθανότατα ούτε γνώριζαν. Ανθρώπων που συνέχισαν την καθημερινότητα τους προτάσσοντας την ανάγκη προστασίας του κοινωνικού συνόλου. Ανθρώπων που ενώ αναδείχθηκαν σε απλούς καθημερινούς «λαϊκούς» ήρωες, είναι ταυτόχρονα άμεσα ή έμμεσα θύματα της πολιτικής υποβάθμισης στον τομέα της Δημόσιας Υγείας που εφαρμόστηκε τα προηγούμενα χρόνια σε μια σειρά ευρωπαϊκές χώρες. Ανθρώπων όπως ο 68χρονός Γάλλος γιατρός, Ζαν-Ζακ Ραζαφιντρανάζι με καταγωγή από τη Μαδαγασκάρη, ο οποίος επέστρεψε εθελοντικά από τη σύνταξη, για να στηρίξει το νοσοκομείο της πόλη του της Κομπιένης. Απεβίωσε καθώς μολύνθηκε από τον ιό, τις πρώτες ημέρες της πανδημίας στη Γαλλία, όταν τα μέρα προστασίας για το υγειονομικό προσωπικό ήταν ελλιπή[26]. Η 34χρονή νοσηλεύτρια Ντανιέλα Τρέζι, η οποία μολύνθηκε στο νοσοκομείο της Μόντσα στην Ιταλία δουλεύοντας συνεχόμενα. Μην αντέχοντας την πίεση και κάτω από τον φόβο της να μη μεταδώσει τον ιό σε άλλους ανθρώπους, έδωσε τέλος στη ζωή της. Η 49χρονή «ανώνυμη» νοσηλεύτρια από το νοσοκομείο του Τζεσόλο, κοντά στη Βενετία, η οποία πιθανότατα μολύνθηκε από τον ιό και μέσα στο άγχος και στον πυρετό, έδωσε τέλος στη ζωή της. Πριν καν την έκδοση των αποτελεσμάτων των εξετάσεων της, πέφτοντας στον ιστορικό για την Ιταλία, ποταμό Πιάβε[27]. Η 52χρονή ταμίας γνωστής πολυεθνικής εταιρείας υπεραγορών, Αΐσα Ισσαντουνένε, η οποία απεβίωσε στο Παρίσι προσβεβλημένη από τον ιό. Παρότι παραμένει άγνωστο το πώς προσβλήθηκε, είναι γνωστό πως στον χώρο που εργαζόταν ως ταμίας (ήταν μάλιστα η δεύτερη part-time δουλειά της για να συμπληρώσει το εισόδημα της), αρχικά δεν υπήρχαν μέτρα προστασίας για τους εργαζόμενους[28].
Οι παραπάνω άνθρωποι αποτελούν κομμάτι δεκάδων επώνυμων και ανώνυμων ιστοριών. Μια σκληρή πραγματικότητα η οποία δεν αλλάζει ούτε αν τα ονόματα τους γραφτούν τιμητικά σε κάποια πλάκα, σε ένα μνημείο ή σε έναν δρόμο κάπου στη γενέτειρα τους ή στον τόπο κατοικίας τους. Τα ονόματα τους σιγά-σιγά θα ξεχαστούν τόσο από τις κρατικές Αρχές και τα Μ.Μ.Ε όσο και από την πλειοψηφία των ανθρώπων που θα συνεχίσει τη ζωή της. Τελικά θα καταλήξουν να συμπεριληφθούν σε μια στατιστική λίστα με νούμερα. Το βασικό ερώτημα είναι αν ο δυτικός κόσμος είναι έτοιμος να απαντήσει στην πραγματικότητα που παρουσιάστηκε και αν ο καθένας θα αντιληφθεί κάτι για τις αιτίες και το τραγικό τέλος αυτών των ανθρώπων. Αν ίσως, παραφράζοντας έναν Έλληνα συγγραφέα, αναλογιστεί κανείς: Πως ο Άνθρωπος θα ξανακτίσει την ανθρωπιά του και θα ξαναρχίσει να δημιουργεί πραγματικά ανθρώπινο πολιτισμό, όταν αρχίσει να γράφει την ιστορία όχι μονάχα κάθετα, αλλά για τους απλούς ανθρώπους αυτού του κόσμου. Τον Ζαν-Ζακ, τη Ντανιέλα, την Αΐσα. Τότε μονάχα θα καταλάβει τι κοστίζει η ιστορία, τι θα πει η φράση: «Εκατό χιλιάδες νεκροί».
Μπαρούτας Κώστας
Παραπομπές:
[1] Yaron Ogen, “Assessing nitrogen dioxide (NO2) levels as a contributing factor to coronavirus (COVID-19) fatality”, Science of the Total Environment, 11 April 2020, https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2020.138605
[2] Giorgio Leali, “Italy closes all nonessential factories to halt spread of coronavirus”, Politico Europe Edition, 22/3/2020, στο σύνδεσμο: https://www.politico.eu/article/italy-closes-all-nonessential-factories-to-halt-spread-of-coronavirus-giuseppe-conte/
[3] “Metro a Milano piena di gente malgrado Decreto | Video”, Lombardia Notizie.it, 17 Marzo 2020, στο σύνδεσμο: https://www.lombardianotizie.it/metro-a-milano-piena-di-gente-malgrado-decreto-video/2020/03/17/83085/
[4] Jack Newman, “We are ashamed that our city doesn’t care about us’: Key worker tweets photo of Tube STILL packed with passengers as UK enters third week in lockdown while Sadiq Khan faces mounting fury over reduced services”, Daily Mail Online, 6 April 2020, στο σύνδεσμο: https://www.dailymail.co.uk/news/article-8191261/Key-worker-tweets-photo-Tube-packed-passengers-UK-enters-week-lockdown.html
Sam Truelove, “London coronavirus: Watch shocking footage of commuters pouring onto London Underground train”, My London, 1 April 2020, στο σύνδεσμο: https://www.mylondon.news/news/health/london-coronavirus-watch-shocking-footage-18019150
[5] Πληροφορίες για τα επίσημα στοιχεία των κρουσμάτων και θυμάτων του ιού στο σύνδεσμο: https://www.worldometers.info/coronavirus/
[6] “Belgium says transparency explains high virus death toll”, EURACTIV.com with AFP, 17 April 2020, στο σύνδεσμο:
[7] Πληροφορίες για τα επίσημα στοιχεία των κρουσμάτων και θυμάτων του ιού στο σύνδεσμο: https://www.worldometers.info/coronavirus/
[8] Forskare om Sveriges strategi: ”Kommer att bli kaos”, Sveriges Radio, 14 April 2020, στο σύνδεσμο: https://sverigesradio.se/sida/artikel.aspx?programid=83&artikel=7451820
Marcello Ferrada de Noli, “Sweden’s flawed coronavirus battle plan hits the poor & elderly, resulting in worst death count among Nordic countries”, RT, 10 April 2020, στο σύνδεσμο: https://www.rt.com/op-ed/485522-sweden-coronavirus-worst-death-count/
[9] World Health Organization, “WHO Director-General’s opening remarks at the media briefing on COVID-19 – 23 March 2020”, 23 March 2020, στο σύνδεσμο: https://www.who.int/dg/speeches/detail/who-director-general-s-opening-remarks-at-the-media-briefing-on-covid-19—23-march-2020
[10] Elena G. Sevillano, “Solo un 5% de los españoles se ha contagiado de coronavirus, según los primeros datos del estudio de prevalencia”, El País, 13 May 2020, στο σύνδεσμο: https://elpais.com/sociedad/2020-05-13/solo-un-5-de-los-espanoles-se-han-contagiado-de-coronavirus-segun-los-primeros-datos-del-estudio-de-prevalencia.html
[11] World Health Organization, Report of the WHO-China Joint Mission on Coronavirus Disease 2019 (COVID-19), 28 February 2020, σελ. 13, στο σύνδεσμο: https://www.who.int/docs/default-source/coronaviruse/who-china-joint-mission-on-covid-19-final-report.pdf
[12] Claudio Cancelli & Luca Foresti, “The real death toll for Covid-19 is at least 4 times the official numbers”, Corriere Della Sera (English version), 26 Marzo 2020, στο σύνδεσμο: https://www.corriere.it/politica/20_marzo_26/the-real-death-toll-for-covid-19-is-at-least-4-times-the-official-numbers-b5af0edc-6eeb-11ea-925b-a0c3cdbe1130.shtml
Mark Armstrong & AP, “Italian mayor claims the true death toll from COVID-19 likely to be much higher”, Euronews., 21 March 2020, στο σύνδεσμο: https://www.euronews.com/2020/03/21/italian-mayor-claims-the-true-death-toll-from-covid-19-likely-to-be-much-higher
“Italy: big doubts about the real death toll of COVID-19”, Fox24 U.S, 26 March 2020, στο σύνδεσμο: https://www.fox24us.com/c/2020/03/italy-big-doubts-about-the-real-death-toll-of-covid-19.html
[13] Office for National Statistics, “Deaths registered weekly in England and Wales, provisional: week ending 3 April 2020”, 14 April 2020, στο σύνδεσμο: https://www.ons.gov.uk/peoplepopulationandcommunity/birthsdeathsandmarriages/deaths/bulletins/deathsregisteredweeklyinenglandandwalesprovisional/weekending3april2020
Holly Christodoulou, “Hidden Deaths. UK’s real coronavirus death toll may be 50% higher than official figures with up to 18.000 already dead”, The Sun, 15 April 2020, στο σύνδεσμο: https://www.thesun.co.uk/news/11400310/uk-coronavirus-death-toll-higher-figures/
[14] Alasdair Fotheringham, “Spanish death toll may be much higher than officially reported”, Al Jazeera news, 18 April 2020, στο σύνδεσμο: https://www.aljazeera.com/news/2020/04/spanish-death-toll-higher-officially-reported-200417215814826.html
Raphael Minder, “Counting Bodies and Pointing Fingers as Spain Tallies Coronavirus Dead”, The New York Times, 16 April 2020, στο σύνδεσμο: https://www.nytimes.com/2020/04/16/world/europe/coronoavirus-spain-death-toll.html
[15] “Statement to the press by Dr Hans Henri P. Kluge, WHO Regional Director for Europe”, World Health Organization Regional Office for Europe, 8 April 2020, Copenhagen, Denmark, στο σύνδεσμο: http://www.euro.who.int/en/health-topics/health-emergencies/coronavirus-covid-19/statements/statement-where-do-we-stand-today-on-covid-19,-and-what-have-we-learned
[16] Ali Watkins & William K. Rashbaum, “How Many People Have Actually Died From Coronavirus in New York?”, The New York Times, 10 April 2020, στο σύνδεσμο: https://www.nytimes.com/2020/04/10/nyregion/new-york-coronavirus-death-count.html
[17] Miguel González & María Sosa Troya, “La Fiscalía investigará el hallazgo de cadáveres en residencias de ancianos”, El País, 23 Marzo 2020, στο σύνδεσμο: https://elpais.com/sociedad/2020-03-23/el-ejercito-halla-cadaveres-de-ancianos-en-residencias-de-mayores.html
[18] “Top French hospital executive says coronavirus toll higher than official tally”, France 24, 25/3/2020, στο σύνδεσμο: https://www.france24.com/en/20200325-french-hospital-federation-chief-says-country-s-coronavirus-death-toll-higher-than-official-tally
[19] International Monetary Fund, World Economic Outlook, Chapter 1, The Great Lockdown, April 2020, σελ. Vii, 7-8, 20, στο σύνδεσμο: https://www.imf.org/en/Publications/WEO/Issues/2020/04/14/weo-april-2020
[20] United Nations Office for the Coordination of Humanitarian Affairs (OCHA), Global Humanitarian Response Plan for Covid-19, United Nations Coordinated Appeal April-December 2020, 25 March 2020, Geneva, στο σύνδεσμο: https://www.unocha.org/sites/unocha/files/Global-Humanitarian-Response-Plan-COVID-19.pdf
[21] Amy Gunia, “Will the Coronavirus Ever Go Away? Here’s What One of the WHO’s Top Experts Thinks”, Time, 23 March 2020, στο σύνδεσμο: https://time.com/5805368/will-coronavirus-go-away-world-health-organization/?fbclid=IwAR3LzUBDdMtk2BaGeeYwr3rCc2pmFq_VgqB08mKU50XfCQPNQZOshlPjD34
[22] Πληροφορίες για τα επίσημα στοιχεία των κρουσμάτων και θυμάτων του ιού στο σύνδεσμο: https://www.worldometers.info/coronavirus/
[23] “Ecuador: Guayaquil Faces Drama Due to Non-Buried Covid-19 Dead”, Telesurtv.net, 1 April 2020, στο σύνδεσμο: https://www.telesurenglish.net/news/Ecuador-Guayaquil-Faces-Drama-Due-to-Non-Buried-COVID-19-Dead-20200401-0009.html
[24] Πληροφορίες για τα επίσημα στοιχεία των κρουσμάτων και θυμάτων του ιού στο σύνδεσμο: https://www.worldometers.info/coronavirus/
[25] United Nations Office for the Coordination of Humanitarian Affairs (OCHA), Global Humanitarian Response Plan for Covid-19, United Nations Coordinated Appeal April-December 2020, ό.π., σελ. 19.
[26] “First French doctor dies as virus death toll rockets”, France 24, 22/3/2020, στο σύνδεσμο: https://www.france24.com/en/20200322-first-french-doctor-dies-as-virus-death-toll-rockets
[27] “La donna, 49 anni era stata, sottoposta a tamore ma non le era ancora stato comunicato l’esito”, La Republica, 18 Marzo 2020, στο σύνδεσμο: https://www.repubblica.it/cronaca/2020/03/18/news/jesolo_si_suicida_infermiera_che_lavorava_nel_reparto_di_terapia_intensiva_con_i_pazienti_malati_di_coronavirus-251635576/
“Giovane infermiera suicida a Monza, i colleghi la piangono”, Vita, 24 Marzo 2020, στο σύνδεσμο: http://www.vita.it/it/article/2020/03/24/giovane-infermiera-suicida-a-monza-i-colleghi-la-piangono/154635/
[28] Caroline Pailliez και Sarah White, “After death of a cashier, French supermarket staff work in fear”, Reuters, 2 April 2020, στο σύνδεσμο: https://www.reuters.com/article/us-health-coronavirus-france-supermarket/after-death-of-a-cashier-french-supermarket-staff-work-in-fear-idUSKBN21K1VR
Που βρίσκονται οι σχέσεις των δύο χωρών και πως θα έπρεπε να είναι βάσει των…
Η πολυεπίπεδη προπαγάνδα των δυτικών χωρών στις συγκρούσεις στην Ουρκανία και τη Γάζα. Οι μέθοδοι…
Ο φιλο-αραβισμός του Παπανδρέου: Ιδεολογια ή στρατηγική; Η στήριξη σε Παλαιστινη και Λιβύη. Η Τουρκία…
Χώρες με ισχυρή δημοκρατική παράδοση στο εσωτερικό τους, στην εξωτερική τους πολιτική δραστηριότητα είναι πολύ…
Οι καινοτομίες στην επικοινωνία και ο τρόπος που διαχειρίζεται ο Μεξικανός πρόεδρος τα ΜΜΕ. Τα…
Οι ευφυείς και ριψοκίνδυνοι ελιγμοί του Αλέξανδρου. Οι πολιτικές αποφάσεις και οι πολεμικές επιτυχίες με…